Parowóz bezpaleniskowy TKb-b4

Parowozy bezpaleniskowe zwane także bezogniowymi, a potocznie też „pasożytami” skonstruowano z przeznaczeniem do obsługi bocznic zakładów przemysłowych, w których należało zachować szczególną ostrożność przeciwpożarową. Dotyczyło to zakładów chemicznych, rafinerii, składów drewna, tartaków, zakładów przemysłu włókienniczego, papierniczego, koksowni, gazowni itp. Zapotrzebowanie na takie parowozy było po drugiej wojnie ogromne (zwarzywszy na fakt, że brak było jeszcze wówczas lokomotyw spalinowych). Parowóz TKbB4 znajdujący się w Wolsztynie jest jedną z nielicznych, zachowanych maszyn wyprodukowanych jeszcze przed II wojną światową w firmie Borsig w Berlinie oznaczonym jako typ FL. Układ dwóch osi napędnych zaliczała go do typu budowy Bn2ft. Firma ta parowozy takie w liczbie kilkuset produkowała od roku 1906. Znajdujący się w Wolsztynie eksponat o numerze fabrycznym 8464 posiadał kocioł o tym samym numerze fabrycznym. Wyprodukowany w roku 1912 został dostarczony do zakładów Hochofenwerk AG, Herrenwyk/n. w Lubece 27 sierpnia 1912 roku. Po roku 1945 trafił do Huty Szczecin gdzie pracował do końca lat 70-tych XX wieku. Później trafił do tworzonego Skansenu Trakcji Parowej w Lokomotywowni Szczecin Główny, następnie do Skansenu w Choszcznie, a stamtąd po jego likwidacji do parowozowni w Wolsztynie.

Kocioł produkcji zakładów Borsig-Tegel wyprodukowano również w 1912 roku. Mógł pracować pod dopuszczalnym ciśnieniem 10 kg/cm². Parowozy tego typu posiadały uproszczony układ rozrządu pary, przepustnicę i nawrotnicę. Zawór czerpalny, którym napełniano kocioł parą z kotła stacjonarnego znajdował się w przedniej, dolnej części kotła. Aby zminimalizować ubytki ciepła ważna była właściwa, skuteczna izolacja kotła, którą stanowiła podwójna otulina i izolacja z waty szklanej lub żużlowej. Przy prędkości roboczej 10 km/h czas pracy pomiędzy kolejnymi napełnieniami kotła wynosił od 2 – 6 godzin.

Osprzęt kotła był skromny i składał się z manometru, zaworu bezpieczeństwa oraz gwizdawki. Ciekawostką był grzejnik parowy do ogrzewania kabiny maszynisty umieszczony pod siedziskiem. Rozwijał szybkość do 30 km/h. Po II wojnie światowej polski przemysł, a szczególnie ZNTK we Wrocławiu podjął produkcję rodzimych parowozów bezogniowych wykorzystując podwozia od wycofanych z eksploatacji, najczęściej starych, pruskich parowozów typu Tki3, Tkp1, Tp4 oznaczając te maszyny jako TKi3b, TKh4b, TKp1b. Od 1956 roku fabryka Fablok w Chrzanowie rozpoczęła produkcję maszyn już całkowicie polskiej konstrukcji typu 1U. Konstrukcja ta otrzymała oznaczenie TKb-b. Łącznie w latach 1953-1967 w Polsce zbudowano 135 nowych parowozów bezpaleniskowych.

Tabliczki inwentarzowe

Oznaczenie stosowano przeważnie tylko na jednej tabliczce na budce maszyny.
Godło z napisem PKP było stosowane rzadko, ponieważ, parowozy te nie były w większości na inwentarzu PKP.

• T – parowóz przeznaczony do ruchu towarowego (manewrów)
• K – “kusy”, czyli tendrzak (zbudowany na jednym, wspólnym podwoziu).
• b – konstrukcja – w tym wypadku układ 2 osi napędnych
• B (b) – oznaczenie parowozu bezpaleniskowego, ale też producenta, w tym przypadku – Borsig.
• 4 – kolejny numer inwentarzowy tego typu.