Parowozownia Wolsztyn

Sala muzealna

Historia zbiorów

Idea gromadzenia zbiorów zrodziła się około roku 1990, gdy zaczęto zamykać dla obsługi ruchu pasażerskiego okoliczne linie kolejowe w kierunku Sulechowa i Nowej Soli. Z likwidowanych pomieszczeń stacyjnych drezynami zwożono do Wolsztyna wyposażenie tych obiektów i, aby nie trafiło na złom, postanowiono zgromadzić je w parowozowni.

Pierwsze pozyskane eksponaty postanowiono zebrać w jednym pomieszczeniu i udostępnić coraz liczniej odwiedzającym parowozownię gościom i miłośnikom kolei. Przy pomocy władz ówczesnej Zachodniej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowej w Poznaniu, przystosowano na ten cel pomieszczenia znajdujące się po drugiej stronie torów, w dawnym budynku kolejowej straży pożarnej. Na cel ten przeznaczono pieniądze i wpływy ze sprzedaży biletów wstępu oraz uruchamianych pociągów „retro”. Zaadaptowano wówczas całą górną kondygnację budynku (istnieje do dziś – mieści się w nim stacja kontroli pojazdów), gdzie wyeksponowano skromne jeszcze wtedy zbiory i makietę kolejową w skali TT.

Po kilku latach, w związku ze zmniejszającą się liczbą pracowników parowozowni, na cele muzealne postanowiono przeznaczyć wolną powierzchnię szatni i umywalni w budynku ówczesnej noclegowni. Pomieszczenie przebudowano, postawiono ścianki działowe i urządzono najpierw jedną, a w miarę przybywania eksponatów, druga salę wystawową. Początkowo zbiory eksponowano w sposób dość chaotyczny, później usystematyzowano, pokazując praktycznie cały przekrój historii kolei w tym regionie.

Sala muzealna

W sali muzealnej zobaczyć można eksponaty służby ruchowo – handlowej (wyposażenie biura zawiadowcy i kasy biletowej), służby trakcji (wyposażenia parowozowni, elementy wyposażenia parowozów, dokumenty, stemple biur parowozowni), urządzenia łączności (łącznice, telefony), służby drogowej (urządzenia zabezpieczenia ruchu kolejowego – wyposażenia przejazdów kolejowych, nastawni, układów szyn, lamp, wskaźników, itp.). Wele eksponatów zostało pozyskanych ze zbiorów prywatnych oraz darowizn emerytowanych pracowników kolejowych.

Do najciekawszych eksponatów należą:

Oryginalny plan rozbudowy parowozowni – hali postojowej z 4 stanowiskowej na 8 stanowiskową – zatwierdzony w roku 1909 przez Królewską Pruską Dyrekcję Kolei Państwowej
Oryginalna pocztówka francuska z roku 1937 – wydana z okazji wystawy światowej przedstawiająca nagrodzony Grand Prix polski parowóz Pm36-1
Szybkościomierze stosowane na parowozach – różnych producentów i typów budowy
Zbiór torowych latarni sygnałowych
Zbiór stempli z zamkniętych stacji kolejowych na liniach wokół Wolsztyna
Zbiór pruskich dokumentów kolejowych, takich jak telegramy służbowe, dokumentacje biur wagonowych, wykazy wagonów datowane od roku 1887

Diorama

W jednym z pomieszczeń wystawy znajduje się diorama o długości ok. 2,70m przedstawiająca fragment stacji Wolsztyn obejmujący parowozownię i przyległy układ torów. Makietę wykonano w skali HO (1:87) co oznacza, że każdy element w naturze pomniejszono 87 razy na makiecie. Należy dodać, że aby odwzorować w tej skali całą wolsztyńską stację, potrzeba by było powierzchni o długości około 14m!

Diorama pokazuje stan parowozowni z roku około 1920, a więc po odzyskaniu przez Polskę niepodległości – układ torowy oraz wygląd niektórych urządzeń i budynków różni się więc od tego, jaki zobaczymy obecnie.

Do wykonania dioramy użyto wielu najlepszych komponentów modelarskich i elementów naturalnych, np. naturalny węgiel, przesiany piasek, żużel z popielnika parowozu. Zieleń wykonano z odpowiednio preparowanych traw i krzewów zebranych na łące lub w lesie. Sam obiekt – wówczas hali 4-stanowiskowej – wykonano z tworzywa i metalu. Posiada on, odwzorowane w skali, oryginalne wyposażenie – podświetlane piece ogrzewcze, palenisko kowalskie, kanały naprawcze i wyposażenie warsztatu. Z równym pietyzmem wykonano miniaturę znajdującej się w parowozowni, charakterystycznej wieży wodnej patentu Otto Lintze – z metalu odwzorowano działający wodowskaz oraz umiejscowiony na szczycie dachu wiatromierz z wytłoczoną datą budowy obiektu, rokiem 1907. Układ torowy umożliwia poruszanie się modeli po terenie stacji, rozjazdy są ruchome, z obrotowymi podświetlanymi latarniami zwrotnicowymi. Na makiecie odwzorowano również obrotnicę pruskiej, ujednoliconej konstrukcji o średnicy 16m z 1901 roku, podczas gdy obecnie zobaczymy tu obrotnicę o średnicy 20m. Zgodnie z historią, odwzorowana na makiecie hala parowozowni ma tylko 4 stanowiska (a nie 8, jak obecnie), nie ma tu też budynku dawnej noclegowni, który postawiono dopiero w roku 1956. Na makiecie “pracują” 3 parowozy oraz wagony towarowe i osobowe z epoki międzywojennej.

Diorama ulega stałej rozbudowie i ulepszaniu – obecnie trwa rozbudowa torów, które umożliwią przejazd i prezentację składów modeli wzdłuż całej ściany muzeum. Zainstalowano też system prezentacji multimedialnej, który prezentuje na makiecie jej poszczególne obiekty- podświetlając je w synchronizacji z filmem i udźwiękowioną wielokanałowo prezentacją.

Należy dodać, że makieta była prezentowana na wielu wystawach. W 2000 roku uzyskała tytuł Polski Model Roku na Mistrzostwach Polski w modelarstwie kolejowym, które odbyły się w Poznaniu. Rok później prezentowana była podczas kolejowych targów Trako w Gdyni. Reprezentując Polski Związek Modelarzy Kolejowych trafiła też na międzynarodowe targi Modell & Hobby do Lipska (opis makiety wraz z profesjonalnie wykonanymi zdjęciami z wystawy w Lipsku zamieścił na swoich łamach największy miesięcznik dla miłośników kolei Eisehnbahn Jornall – nr 4/2004).

Zbiór modeli kolejowych

Uzupełnieniem dioramy jest zbiór modeli kolejowych eksponowanych w gablotach, np. zbiór modeli wagonów towarowych różnych konstrukcji i producentów, które były eksploatowane na ziemiach polskich od roku 1900 do lat obecnych. Kolekcja ta stale się powiększa.